IMG_9162

WELCOME TO MY LIFE

 به زندگی من خوش آمدید

The central aim with this homepage that is a culture activity in good anthropological spirit is that the visitor acquires one both extended and deepened knowledge about itself as culture being. In view of that the life on the land is today in higher degree than ever earlier composite, constitutes global questions an important starting point for counter watch late, an experiment in order to build one humanistic bridge average people, ethnic groups and nations. The experiment to extend the horizons and to see beyond the own culture's reference system increases our possibilities to understand global processes in a changeable world where all society come each other nearer than ever earlier.

در اینجا آموخته ها و آزمون های من که بیشتر چشم اندازی فرهنگی دارند گردآوری شده اند. از آنجایی که داستان زندگی من از ایران آغاز می شود این چشم انداز  ایرانی هم هست. آرزومندم  که به کارتان آید

پهلوی سوم شاهزاده ایران ۲۱سال پیش! #رضا_رسایی #عباس_دریس #توماج_صالحی #مجاهد_کورکور یکشنبه ۹اردیبهشت ۲۵۸۳

اكنون سال هاست كه پيرامون فرهنگ و تمدن ايران پژوهش كرده ام. بخشى از اين پژوهش از ديدگاهِ گاهشمارِ (تقويمِ) ايرانى امكان پذير است. از اين رو در همين رويه كه آشيانه نام دارد، در اين پايين، دست آوردهاى خود را پيرامونِ اين مهم گردآورى كرده ام. در اينجا فصل ها، ماه ها و روزهاى گاهشمارِ ايرانى را (در كنارِ روزهاى سالِ ترسايى) مى توان ديد. با فشار دادنِ هر روز از ٣٦٥ روزِ سال واردِ رويه ديگرى مى شويم كه در آنجا آنچه دانستن آن براى شناختِ بيشتر و بهتر آن روز مفيد است را مى توان يافت.

همانگونه كه همِگان مى دانند ما دو گونه گاهشمار داريم. يكى از آنها از روى چرخشِ ماه به دورِ زمين است كه به آن گاهشمار ماهى (قمرى) گويند و ديگرى از روى چرخشِ زمين به دورِ خورشيد است كه به آن گاهشمارِ خورشيدى (شمسى) گويند. گاهشمارِ ايرانى يك گاهشمارِ خورشيدى است كه ٣٦٥ روزِ سال (كه هر چند سال يكبار در سالِ كبيسه ٣٦٦ روز است) در چهار فصل و دوازده ماه بخشبندى شده اند:

برابرىِ روز و شب
       بهار ٩٣ روز در سه ماهِ ٣١ روزه
درازترين روزِ سال
       تابستان ٩٣ روز در سه ماهِ ٣١ روزه
برابرىِ روز و شب
       پاييز ٩٠ روز در سه ماهِ ٣٠ روزه
درازترين شبِ سال
       زمستان ٨٩ روز در دو ماهِ ٣٠ روزه و يك ماه ٢٩ روزه
برابرىِ روز و شب

يول در زبان سوئدى (در زبان انگليسى كريسمس) همان يلدا است به مفهوم زايش / تولد. يول يا كريسمس را كه فرنگى ها به زادروز زايش مسيح نسبت مى دهند در گوهر زادروز ميترا ، ايزد مهر و پيروزى ، است؛ زمانِ درستِ برگزارى آن نيز در درازترين شبِ سال بيست و يكم دسامبر است. با گسترش مسيحيت در اروپا يلداى ميترايى ، كه پيش از آن در اروپا گسترده شده بود ، جاى خود را به يلداى مسيحى داد. شبِ يلدا به شما فرخنده باد.

Culture Occasion Calendar   گاهشمار رویدادهای فرهنگی

Spring بهار

Spring Festivals جشن های بهاری


Farvardin فروردین

Norouz 21 March 1 April | نوروز یکم تا دوازدهم فروردین
Sizdabedar 2 April | سیزده بدر سیزده فروردین
Farvardingan 8 April | فروردینگان نوزدهم فروردین


Ordibehesht اردیبهشت

Ordibeheshtgan 23 April | اردیبهشتگان سوم اردیبهشت
Gahanbar 1 May 5 May | گاهنبار یازدهم تا پانزدهم اردیبهشت


Khordad خرداد

Khordadgan 27 May | خردادگان ششم خرداد
 

1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12              Spring بهار

Farvardin = Aries = Month 1 of 12 = March 21 / April 20 = فروردین

12345678910111213141516
212223242526272829303112345
171819202122232425262728293031
67891011121314151617181920

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Ordibehesht = Taurus = Monthe 2 of 12 = April 21 / May 21 = اردیبهشت

12345678910111213141516
21222324252627282930123456
171819202122232425262728293031
789101112131415161718192021

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Khordad = Gemini = Month 3 of 12 = May 22 / June 21 = خرداد

12345678910111213141516
22232425262728293031123456
171819202122232425262728293031
789101112131415161718192021

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Summer تابستان

Summer Festivals جشن های تابستانی



Tir تیر

Tirgan 4 July | تیرگان سیزدهم تیر
Gahanbar 2 - 6 July | گاهنبار یازدهم تا پانزدهم تیر


Amordad امرداد

Amordadgan 29 July | امردادگان هفتم امرداد


Shahrivar شهریور

Shahrivargan 26 August | شهریورگان چهارم شهریور
Gahanbar 17 - 21  September | گاهنبار بیست و ششم تا سی ام شهریور 
 

1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12        Summer تابستان

Tir = Cancer = Month 4 of 12 = June 22 / July 22 = تیر

12345678910111213141516
2223242526272829301234567
171819202122232425262728293031
8910111213141516171819202122

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Amordad = Leo = Month 5 of 12 = July 23 / August 22 = امرداد

12345678910111213141516
2324252627282930311234567
171819202122232425262728293031
8910111213141516171819202122

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Shahrivar = Virgo = Month 6 of 12 = August 23 / September 22 = شهریور

12345678910111213141516
2324252627282930311234567
171819202122232425262728293031
8910111213141516171819202122

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Autumn پاییز

Autumn Festivals جشن های پاییزی



Mehr مهر

Mehregan 8 October | مهرگان شانزدهم مهر
Gahanbar 18 - 22 October | گاهنبار بیست و ششم تا سی ام مهر


Aaban آبان

Cyrus the Great's Day 29 October | روز کورش بزرگ هفتم آبان
Aabangan 1 November | آبانگان دهم آبان


Aazar آذر

Aazargan 30 November | آذرگان نهم آذر
Daygan 16 December | دیگان بیست و پنجم آذر
Mother's Day 16 December | روز مادر بیست و پنجم آذر

1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12            Autumn پاییز

Mehr = Libra = Month 7 of 12 = September 23 / October 22 = مهر

12345678910111213141516
232425262728293012345678
1718192021222324252627282930
910111213141516171819202122

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Aaban = Scorpius = Month 8 of 12 = October 23 / November 21 = آبان

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
23 24 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30    
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21    

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Aazar = Sagittarius = Month 9 of 12 = November 22 / December 21 = آذر

12345678910111213141516
2223242526272829301234567
1718192021222324252627282930
89101112131415161718192021

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Winter زمستان

Winter Festivals جشن های زمستانی

Day دی

Yalda 22 December | یلدا یکم دی
Daygan 22 December | دیگان یکم دی
Daygan 23 December | دیگان هشتم دی
Zarathustra 1 January | بدرود زرتشت یازدهم دی 
Daygan 5 January | دیگان پانزدهم دی
Gahanbar 6 - 10 January | گاهنبار شانزدهم تا بیستم دی
Daygan 13 January | دیگان بیست و سوم دی


Bahman بهمن

Bahmangan 22 January | بهمنگان دوم بهمن
Saadeh 5 February | جشن سده شانزدهم بهمن ماه


Espand اسپند

Espandgan 24 February | جشن اسپندگان پنجم اسپند
Father's Day March 15 | روز پدر بیست و چهار اسپند
Chaharshanbesori March ... | چهارشنبه سوری ... اسپند
Gahanbar 16 - 20 March | گاهنبار بیست و پنجم تا بیست و نهم

1  2  3  4  5  6  7  8  9  10  11  12           Winter زمستان

Day = Capricornus = Month 10 of 12 = December 22 / January 20 = دی

12345678910111213141516
22232425262728293031123456
1718192021222324252627282930
7891011121314151617181920

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Bahman = Aquarius = Month 11 of 12 = January 21 / February 19 = بهمن

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30    
6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19    

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Espand = Pisces = Month 12 of 12 = February 22 / March 20 = اسپند

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
20 21 22 23 24 25 26 27 28 1 2 3 4 5 6 7
17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29      
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20      

----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

2018

مهرگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد



 


مهرگان بر مهربانان شاد باد

مهر و پیمان نیاکان یاد باد


 

بهار و تابستان، نيمى از سال را پشتِ سر گذاشتيم. نخستين ماهِ پائيزى، مهرماه، فرا رسيده است و با آن هفتمين جشن از جشن هاى دوازده گانه سال فرا مى رسد، جشن مهر يا مهرگان كه پس از نوروز بزرگ ترين جشنِ ايرانيان است. گرچه اين جشن به مانندِ ديگر جشن هاى دوازده گانه سال به فراخور برابرىِ نامِ روز، مهرروز، با نامِ ماه، مهرماه، در شانزدهمِ مهرماه برگزار مى شود اما بسيارى از داده هاى تاريخى، براى نمونه از طبرى، بيرونى، گرديزى، تبريزى و فردوسى، انگيزهِ ديگرِ برگزارىِ اين جشن را پيروزىِ مردم ايران به رهبرى فريدون و كاوه بر آژى دهاك (ضحاك) مى دانند. دورانِ جمشيد يكى از پادشاهانِ افسانه يىِ ايران زمين دورانِ تابندگى و درخششِ زندگى در زمان پيشداديان است، زمانى كه مردمان به زدن خشت و ساختنِ ايوان و گرمابه و شهر، جام ها و آوندهاى سفالين، بافتن ابريشم، كتان و پنبه، برآوردن گوهرها از دل سنگ، ساختنِ كشتى، بو،  عطر، مى و ديگر زيبايى ها دست يافتند. خوشى كه در آن دوران به نهايت رسيد آژى دهاك روزگارِ خوش را درنورديد و ضحاكيان هزار سال با ستم در ايران زمين فرمانروايى كردند. رفته‌رفته مهر و خرد نهان و بى مهرى و بى داد آشکار گشت. شوربختى مردم كه به نهايت رسيد، يك كارگرِ ساده كه تا آن زمان كسى او را نمى شناخت، كاوه آهنگر، مردم را به خيزش فرا مى خواند. مردم با ديدن كاوه بر ترسِ خود چيره شده و به يارىِ او به پا مى خيزند. فريدون كه از بازماندگانِ جمشيد است و در اين دوره پنهان مى زيسته واردِ ميدان مى شود. همه دست در دستِ هم، دورانِ ستم را به پايان رسانده، آژى دهاك، ضحاك را در كوهِ دماوند زندانى مى كنند. روزِ پيروزى كه مهرروز از مهرماه، شانزدهم مهرماه است را جشن گرفته و هر سال به يادِ آن، جشن مهر يا مهرگان را برگزار مى كنند. ا

 فردوسی در شاهنامه به روشنی به این جشن و پیدایش آن در دوران پادشاهی فریدون اشاره مى كند:

به روز خجسته سرِ مهر ماه      به سر بر نهاد آن کیانی کلاه
زمانه بی اندوه گشت از بدی      گرفتند هر کس ره بخردی
دل از داوری‌ها بپرداختند      به آیین یکی جشن نو ساختند
نشستند فرزانگان شادکام     گرفتند هر یک ز یاقوت جام
میِ روشن و چهرهٔ شاه نو     جهان نو ز داد از سرِ ماه نو
بفرمود تا آتش افروختند      همه عنبر و زعفران سوختند
پرستیدن مهرگان دین اوست     تن‌آسانی و خوردن آیین اوست
کنون یادگارست ازو ماه و مهر     بکوش و به رنج ایچ منمای چهر


مردم از شاه تا كشاورز به ياد آن رويدادِ دل انگيز، با مهر به پيروزى رسيدن، به دست افشانى و پايكوبى مى پردازند. با فراآمدن خورشيد يكى از سپاهيان بیرون از كاخ پادشاهى ايستاده فرياد مى زند: "اى فرشتگان به زمين آييد و زشت كاران را برانيد." پادشاه بارعام مى دهد و پيشكش ها به درگاهِ همايونى مى شود. آفرين خوانى و رسيدن پيك خجسته به دربار شاهى در كنار ديگر آيينِ ويژهِ اين روز در پيشگاهِ خوانِ مهرگانى انجام مى شود. مرغ شكم پُر از خوراكى هاى ويژهِ مهرگان است. ايرانيان در اين روز مى نوشند، مى خورند و تا پاسى از شب به دست افشانى و پايكوبى مى پردازند.
 


با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن مهر، مهرگان، براى همه شما آرزوى مهرماهى مهرگونه مى كنم. همچون مهر مهربان و پيروز باشيم.

مهرگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

شهریورگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد

در جهان بينى ايرانى، پس از اهورامزدا، ابرفرشته ها يا امشاسپندانْ، بهمن، ارديبهشت، شهريور، اسپند، خرداد و امرداد، جايگاهِ مهمى در ساختارِ جهان بينىِ زمينى و مينوى دارند. بهمن، ارديبهشت و شهريور گروهِ سه گانه امشاسپندمردان را سامان مى دهند. در جهان بينى كوچك، آرايش و نگهبانىِ جواهرِ هفتگانه و ديگر فلزها با شهريور بوده و در جهان بينى بزرگ شهريور آبادكنندِ و نگهبانِ كشورِ آرزوشده، آرمان شهر است. شهر، كشور، كشت و واژه هايى از اين مانند، به ماناى آباد و آبادى است. كشاورز به ماناى كشت كننده، آبادكننده مى باشد، همچون واژه هايى مانندِ شاه، شهريار و شهردار كه به ماناى آبادكنندهِ آبادى و نگهدارندِ آن، كه همان شهر و كشور است مى باشد. بنابر اين شهريور، پادشاهى، در كشور آرزوشده، آرمان شهر، است و اين ابرفرشته، امشاسپند، آرايش كننده و نگهبانِ چنين سرزمين آبادى است

بُرهان مى گويد شهريورروز از شهريورماه يا چهارمين روزِ شهريورماه، برابر است با جشن شهريور يا شهريورگان و مغان در اين روز جشن كنند چراكه مى گويند كه داراب در اين روز چشم به جهان باز كرد. شهريورگان جشن شهرآرايى، آبادگرى و سازندگى است؛ چه آرايشِ درون و چه آرايشِ بيرون. شهريور و شهريورگان به يادِمان مى آورد كه بنيانِ پديدآمدنِ هستى بر پايهِ سازندگى، آبادانى و تازه شدن هست و هر كارى در اين زمينه انجام شود، از كاشتنِ يك گل تا ساختنِ يك بنا، از خُرم و سرسبزكردن زمين تا خوش و خُرسندكردن زندگى باشندِگان، نيكو و شهريارى است. از اين رو است كه در اين جشن از شاه گرفته تا كشاورز همه گردِهم آمده، فراورده هاى خود را پيشكش كرده، با هم به جشن و شادمانى مى پردازند. اين همكارى و هم شادمانى به همشهريان، همدلى و هم راستايى مى بخشد و آنها را در كار و كوششِ بيشتر براى سازندِگى و آبادانى شهر و روستا همگام مى كند. مردم در جشنِ شهريور، شهريورگان، به دست افشانى و پايكوبى مى پردازند، از نوشيدنى ها و خوراكى هاى گوناگون بهره گرفته، جهان را درود و سپاس مى فرستند و به شب هنگام، در بام ها آتش مى افروزند. شايد از اين روست كه ابوريحان بيرونى، در آثارالباقيه، از زبان زادويه مى نويسد كه جشن شهريور يا شهريورگان را آذرجشن هم گويند و در اين روز براى آتش هايى كه در خانه هاى مردم است جشن مى گيرند و براى شادمانى ها به گردِهم مى آيند و باور دارند كه گرماى آتش چيزهايى را كه براى رُستنى ها زيان آور است را از خانه مى راند

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن شهريور، شهريورگان، براى همه شما آرزوى شهريورى همايونى مى كنم. همچون شهريور شهرآرا و جهان ساز باشيم.

شهریورگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

امردادگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد

پنجمين ماهِ گاهشمار ايرانى امرداد نام دارد. مرداد به ماناى مُردنى و نيستى و امرداد به ماناى بى مرگى و جاودانگى است. در داده هاى تاريخى براى نمونه بُنْ دَهِش مى خوانيم كه امردادِ بى مرگ، سَروَرِ رستنى هاى بى شمار است. آنها را رويانَد و رَمِه ى گوسفندان را افزايد چراكه همه ى دام ها از او خورند و زيست كنند و اگر كسى روستنى ها را بيازارد آنگاه امرداد آزُرده شود.

با اين رويكرد كه امرداد نگهبان روستنى هاى روى زمين و خويشكارِ خُرمى و سرسبزى آنهاست و نُمادِ جاودانگى و بى مرگى و جوانىِ هميشگى به شمار مى آيد، مسعود سعدِ سلمان، چَكامه سُرا، مى سُرايد:

روزِ امرداد مُژده داد بدان
كه جهان شد به طبع، باز جوان

و همچنين مى سُرايد:

امرداد مه است سخت خُرم
مى نوش پَياپَى و دَمادَم

پس از بهمن، ارديبهشت، شهريور، اسپند و خرداد، امرداد آخرين ابرفرشته يا امشاسپند در جهان بينى ايرانى است. اسپند، خرداد و امرداد گروهِ سه گانهِ امشاسپندانْ بانوانْ را سامان مى دهند. در ادبيات ايران زمين خرداد و امرداد بيشتر در كنار هم آمده اند. خرداد نُمادِ رَسايىِ اهورامزدا، خوش زيستى و نگهدار آب هاست. اين دو در كنارِ هم، خرداد و امرداد، خوش زيستىِ ديرپا يا خوش زيستىِ هميشگى هستند كه از آب ها و روستنى ها پاسدارى كرده به يارىِ مردمان مى آيند و بر تشنگى و گُرسنِگى چيره مى شوند. از آنجايى كه در فرهنگ كشاورزى نيازِ به آب و رسيدِگى به روستنى ها و دام ها در گرماى تابستان سرنوشت ساز است، وجودِ امرداد در اين دوره از زمان هاى دوازده گانه سال، نقشِ مهمى در جهان بينى ايرانى پيدا كرده است

در آثارالباقيه نوشتهِ ابوريحان بيرونى مى خوانيم كه امردادماه كه روزِ هفتمِ آن امرداد روز هست، آن روز را به انگيزه پيش آمدن دو نام با هم، جشن مى گيرند. در جشن امرداد يا امردادگان، از آنجايى كه اين ابرفرشته، اين امشاسپند، نگهبانِ روستنى هاست، جشن را در باغ ها و در كنار چشمه ها انجام مى دهند و همچون امرداد به رويش، خُرمى و سرسبزىِ روستنى ها مى پردازند

ابوريحان بيرونى

گفته مى شود كه هر يك از فروزه هاى دوازده گانه كه جشن هاى هم نامىِ روز و ماه براى گرامى داشتِ آنها برگزار مى شود، گل ويژه يى دارد. گل ويژهِ امرداد، چمبك (زَنْبَقْ) هست، يكى از گل هاى زيباى جهان كه در سَدها گونه در نيم كرهِ شمالى پراكنده اند. گل زنبق داراى شش گلپوش كه سه گلبرگ ايستاده و به نام درفش و سه كاسبرگ آويزان كه به نام آويز خوانده مى شود هست. شمارى از زنبق ها كركى هستند، برگ هاى آنها خنجرمانند هستند و در جاهاى گرم، هميشه سبز هستند. رنگ آنها بنفش، زرد، سُرخ و صورتى است. گلدِهى در پايانِ بهار و آغاز تابستان است و چه بسا دوبار در سال، در بهار و پائيز، گل بدهند. از ديگر گونه هاى زنبق مى شود از زنبق ريش دار، زنبق بى ريش و زنبق تاجدار نام برد كه هر كدام زيبايى خودش را دارند

زنبق ایرانی بر جلد مجله گیاه‌شناسی بریتانیا، جلد اول، ۱۷۹۲ میلادی

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن امرداد، امردادگان، براى همه شما آرزوى امردادى گلگون مى كنم. همچون امرداد ديرپا و جاودانه باشيم.

امردادگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

در جامعه نوينى كه در اين سَدِ هاى گذشته به وجود آمده و جهانگير هم شده، بيشترِ مردم شهرنشين شده اند و شيوهِ زندگىِ آنها با گذشته تفاوت هاى بسيارى پيدا كرده است. يكى از اين تفاوت ها اين است كه زندگىِ كارى در جامعهِ مُدرن با پائيز آغاز مى شود و با بهار به پايان مى رسد و تابستان بيشترِ مردم به تعطيلاتِ تابستانى مى روند. اما اين شيوهِ زندگى، همانگونه كه گفته شد ويژهِ جامعهِ نوين امروزى هست و در گذشته به گونه يى ديگر بوده است. در گذشته بيشتر مردم كوچ نشين يا روستانشين بودند. گرچه هزاران سال است كه زندگى شهرنشينى به وجود آمده اما تا اين سَدِهاى گذشته بيشتر مردم در روستاها زندگى مى كردند و كارشان كشاورزى و دامدارى بوده است. اينجور كه داده هاى باستان شناسى به ما مى گويد، فرهنگ كشاورزى بيش از ده هزار سال پيشينه دارد و شناختِ اين فرهنگ مى تواند كمكِ خوبى براى خودشناسى ما باشد. براى نمونه همين تعطيلاتِ تابستانى در جامعه امروزى كه در فرهنگِ كشاورزى به گونه يى ديگر بوده است. يك سالِ كارى در آن فرهنگ، فرهنگِ كشاورزى، با بهار آغاز مى شود و با پائيز به پايان مى رسد؛ زمستان زمانى است كه انسان همچون روستنى ها و جانوران در يك تعطيلاتِ زمستانى به سر مى برد. ا

ياكوب ادوارد پولاك پزشكِ آلمانى كه ده سال از زندگىِ خود را به خواستِ اميركبير در ايرانِ زمانِ قاجار سپرى كرد و از نخستين كسانى بوده است كه پزشكىِ نُوين را از راهِ دارالفنون به ايران آورد، در زندگى نامهِ خود در موردِ مردمِ ايران به هنگامِ فرارسيدنِ بهار و نوروز مى نويسد: "از نظرِ كشاورز عيد مبدأ زمانى است كه برمحورِ آن كارِ آماده سازىِ زمين، بذرپاشيدن و محصول برداشتن را تعيين مى كند؛ وى مى داند كه اين تخم يا آن تخم را بيست روز پيش يا پس از عيد بايد افشاند؛ اين يا آن درخت را چند روز پيش يا پس از عيد بايد پيوند زد ...". از آنجايى كه جشن هاى ايرانى برآمده از فرهنگِ كشاورزى است، براى شناختِ بهترِ آنها مى توان نيم نگاهى به اين شيوهِ زندگىِ مردمِ ايران در هزاره هاى دور و نزديك داشت تا به دركِ درست ترى از گاهشمارِ ايرانى و مردمِ ايران رسيد. شايد بتوان گفت كه شش گاهنبارِ سال كه در شش نوبت در ٣٦٥ روزِ سال برگزار مى شوند بيش از هر جشنِ ايرانى با كشاورزى و دامدارى پيوند بنيادين دارند و در آغاز، جشن كشاورزانِ فلاتِ ايران بوده است. هر كدام از گاهنبارها برابر با زمانى هست كه يك دورهِ كارى براى كشاورزان و دامداران به پايان مى رسد و دورهِ ديگرى آغاز مى شود كه به آن گاهنبار مى گويند و هر كدام پنج روز زمان مى برد. بنابر اين سى روز از سال، جشن هاى ششگانهِ گاهنبار است كه با فاصله هاى نامتساوى از همديگر دور مى باشند، اينگونه:

گاهنبارِ يكم در چهل و ششمين (٤٦) روز سال
گاهنبارِ دوم در سَد و هشتمين (١٠٨) روز سال
گاهنبارِ سوم در سَد و هشتاد و پنجمين (١٨٥) روز سال
گاهنبارِ چهارم در دويست و شانزدهمين (٢١٦) روز سال
گاهنبارِ پنجم در دويست و نود و ششمين (٢٩٦) روز سال
گاهنبارِ ششم در سى سَد و شسد و پنجمين (٣٦٥) روز سال

اكنون كه در ارديبهشت ماه هستيم نخستين گاهنبارِ سال، از ١١ تا ١٥ ارديبهشت برگزار مى شود كه از آئينِ ويژهِ آن سفرهِ گاهنبار است كه هر خانواده يى به خواستِ خود، براى دارا و ندار، سفره يى از خوراكى ها و نوشيدنى ها پهن مى كند و دَرِ خانه به روى همگان باز است. اين جشن پيش از برآمدنِ آفتاب در روزِ نخست تا پائين رفتنِ آفتاب در پنجمين روز ادامه دارد و در پنجمين روزِ خود به اوجِ خود مى رسد. بازديدكنندِگان كه از سفرهِ گاهنبار كامى گرفته اند به هنگام تركِ خانه به برگزاركنندِگانِ گاهنبار مى گويند: "گاهِ گاهنبار پُشت و پناهِ شما باد". اينكه واژهِ گاهنبار از كجا آمده، گاهِ گاهنبار چگونه مى تواند پُشت و پناهِ ما باشد و بسيارى پرسش هاى ديگر پيرامونِ اين جشن را به گاهنبارهاى ديگرِ باقى مانده از سال مى سپاريم و در اينجا از نياكانِ كشاورز و دامدارمان سپاسگزارى مى كنيم كه شش جاى پا در سال از خودشان برايمان به يادگار گذاشتند تا ما هم بتوانيم به يادِ آنها خوش و شاد باشيم. گاهِ نخستين گاهنبارِ سال پُشت و پناهِ شما باد. ا

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ گاهنبار ، براى همه شما آرزوى بهترين ها را دارم. گاهِ گاهنبار پشت و پناهِ شما باد و همچون تيشتر بارَنده و روشن باشيم.

گاهنبار به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

ارديبهشتگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد

نخستين ماهِ سال، فروردين را پشتِ سر گذاشتيم و واردِ دومين ماهِ سال، ارديبهشت شديم. ارديبهشت كه فرا مى رسد با خود زيبايى هاى بسيارى را به همراه دارد. يكى از آنها اين هست كه در اين ماهِ سال در بسيارى از جاهاى فلاتِ ايران، گل ها سر به آسمان بلند مى كنند و هر كدام، يكى زيباتر از ديگرى، چشم ها را نوازش مى دهند. شايد بهار در ايران در ماهِ ارديبهشت به اوجِ زيبايىِ خود مى رسد. در كنار اين همه زيبايى جشن هايى هم در اين ماه برگزار مى شوند. يكى از آنها نخستين گاهنبار، از شش گاهنبارِ سال و ديگرى جشن ارديبهشت يا ارديبهشتگان دومين جشن از جشن هاى دوازده گانه سال است. زمانِ برگزارىِ ارديبهشتگان سومين روز از ماهِ ارديبهشت است چراكه در اين روز نامِ ماه و نامِ روزِ ماه يكى است. ابوريحان بيرونى در آثارالباقيه مى نويسد: "ارديبهشت ماه: روز سومِ آن ارديبهشت است و آن عيدى است كه ارديبهشتگان نام دارد. براى اينكه هر دو نام با هم مُتَفِقْ شده". ا

در جهان بينى ايرانى به واژه يى برخورد مى كنيم به نامِ امشاسپند كه به آن ابرفرشته هم مى گويند و اگر بخواهيم آن را خيلى ساده بيان كنيم مى توانيم بگوئيم كه امشاسپند يك فروزهِ اهورايى است. شش امشاسپند اينها هستند: بهمن، ارديبهشت، شهريور، اسپند، خرداد و امرداد. بنابر اين ارديبهشت دومين امشاسپند، دومين ابرفرشته يا فروزهِ اهورايى است كه كارآيىِ آن برپا كردن و نگهدارى از بهترين راستى يا بهترين هنجار و سامان در اين جهان است. محمد حسين بن خَلَف تبريزى در برهان قاطع آورده است كه "در اين روز نيك است به معبد (پرستشگاه) رفتن و از پادشاهان حاجت خود خواستن و به جنگ و كارزار شدن". ا

در جشن ارديبهشت يا ارديبهشتگان بزرگان به ديدارِ پادشاه رفته و پاداش ها دريافت مى كنند. هنرمندان هنرنمايى مى كنند و موبدِ موبدان آئين ويژه ارديبهشتگان را در پيشگاهِ پادشاه برگزار كرده، همگان را پند و اندرز مى دهد، ارديبهشت يشت را خوانده و همه به آتش مى انديشند چراكه ارديبهشت و آتش پيوندى از هم ناگسستنى دارند. همانگونه كه ارديبهشت براى بهترين راستى و نگهبانِ هنجار و سامانِ جهانِ اهورايى است، آتش نيز پاكى را از ناپاكى جدا مى كند. بر اين پايه در جهان بينىِ ايرانى ارديبهشت آتش را به كار گرفته تا راستى را از دروغ، هنجار را از ناهنجار و سامان را از بى سامانى آزمون كند، همانگونه كه در افسانه يى سياوش، آتش به يارىِ او آمده، سياوش را نمى سوزاند و از خود گلستانى به جا مى گذارد. شايد از اين روست كه در ارديبهشتگان تن پوشِ سپيد، كه نُمادِ پاكى است به تن مى كنند. جشن ارديبهشت يا ارديبهشتگان، اين دومين جشن، از دوازده جشنِ ماهانهِ سالِ ايرانى را به همه شما شادباش گفته و برايتان گلستانى از گل هاى رنگارنگ پيشكش مى كنم. شاد و گلگون باشيد. ا

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن ارديبهشت، ارديبهشتگان، براى همه شما آرزوى ارديبهشتى راستين مى كنم. همچون ارديبهشت سامان كننده و راست گونه باشيم.

ارديبهشتگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

فروردينگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد

براى شناختِ فرهنگ و تمدنِ هر مردمى مى شود از روش هاى گوناگونى يارى گرفت. يكى از آن روش ها بررسىِ گاهشمارى است كه مردمِ آن سرزمين در زندگىِ روزانهِ خودشان به كار مى گيرند. هر گاهشمار گنجينه يى است كه در آن چكيده يى از آموخته ها و آزمون هاى مردمِ آن سرزمين، از گذشته هاى دور و نزديك، گردآورى شده است. زمانى كه به گاهشمار ايرانى نگاهى مى اندازيم، بسيارى از اين لايه هاى درونىِ هويتى مردمِ ايران را در آن مى يابيم. براى نمونه دوازده روزِ سال در دوازده ماهِ سال كه جشن هاى دوازده گانهِ ايرانيان مى باشند و هر كدام با انگيزه يى ويژه ساخته و پرداخته شدند. اين جشن ها با فروردين، ارديبهشت و خرداد آغاز مى شود، با تير، امرداد، شهريور، مهر، آبان و آذر ادامه پيدا مى كند و با دى، بهمن و اسپند به پايان مى رسند. اينكه كدامين روز از ماه، اين جشن ها برگزار مى شوند بستگى به اين دارد كه كِىْ نامِ روز و نامِ ماه روى هم مى افتند. در گاهشمارِ ايرانى روزهاى ماه به مانندِ ماه هاى سال نامگذارى شده كه در آن دوازده نامِ ماه ها در روزهاى هر ماه تكرار شده اند. اين تكرار، سبب شده كه با آغازِ هر ماه، روزى از روزهاى ماه با نامِ ماه برابرى كند و آن روز را جشن گيرند. براى نمونه نوزدهمين روزِ ماه نامش فروردين هست. پس نوزدهمين روزِ ماه از ماهِ فروردين، نامِ روز و نامِ ماه يكى است و به اين فراخور جشنى برگزار مى شود به نام جشن فروردين يا فروردينگان. گرديزى در كتابِ تاريخِ خود به نامِ زين الاَخبار مى نويسد: "روزِ نوزدهم از ماهِ فروردين را فروردينگان گويند. اين روز موافقِ نامِ ماه است و اندر رسمِ مغان چنان رفته كه هر روزى كه موافقِ نامِ آن ماه بُود، آن روز را بزرگ دارند." گان در زبان و ادبياتِ ايرانزمين همان جشن است. فروردينگان همان جشنِ فروردين است. پس دوازده جشنِ ماهانهِ ايرانيان اينها هستند: فروردينگان، ارديبهشتگان، خردادگان، تيرگان، امردادگان، شهريورگان، مهرگان، آبانگان، آذرگان، ديگان، بهمنگان و اسپندگان

فروردين از واژه فَرْوَهَرْ يا فَرْوَشى مى آيد. در جهان بينى ايرانى فروهر يك نيروى ايزدى، يك نورِ اهورايى است كه پيش از و پس از زندگىِ انسان وجود دارد و در سرتاسرِ زندگىِ ما در وجودِ ما هست. به هنگامِ مرگ فروهر، دوباره به سوى بالا برمى گردد. از آنجايى كه فروهرها همه پاكند، از ياورانِ نيروهاى اهورايى به شُمار مى آيند و اهورا، زندگى را، در چالشِ با اهريمن، با مرگ، يارى مى كنند، وجودِ فروهر در انسان، از انسان، موجودى خدايگونه مى سازد. همانندِ اهورا كه در جهان بينى بزرگ، در آسمان، زندگى را گسترده مى كند، انسان، در جهان بينى كوچك، بر روى زمين، دست به ساخت و ساز و پديدار كردنِ زندگى مى كند. باور به فروهر به هزاره هاى دور بر مى گردد و مى شود در بينِ مردمانِ هند و اروپايى هم آن را ديد. براى نمونه در هندوستان نامِ پيتارا با نامِ فروهر برابرى مى كند. در نخستين دست آوردهاى ادبىِ ايران كه براى ما به جا مانده مى توان نام فروهر را ديد. در يَسْنا كه كهن ترين بخشِ اوستا است و نزديك به چهار هزار سال پيشينه دارد نامِ فروهر در هفت هاتْ آمده و در بخشِ يَشت ها سُروده يى بلند در ستايش از فروهرها داريم به نامِ فروردين يشت كه يشتِ سيزدهم و بلندترين يشتِ اوستا است و در آن بيش از سيسَد و پنجاه نام آمده، از فروهرِ كيومرث گرفته تا فروهرِ سوشيانس. ا

بنابر اين ماهِ فروردين، ماهِ فروهرِ درگذشتگان است كه با نوروز آغاز مى شود و در فروردينگان به نهايتِ شكوهِ خودش مى رسد، همانگونه كه ابوريحان بيرونى در آثارالباقيه مى نويسد: " ... روزِ نوزدهم از ماهِ فروردين را "نوروزِ انهار" گويند و در آب هاى جارى عطر و گلاب ريزند". ا

در فروردينگان در آرامگاه ها با گل و ميوه و آتش به ديدارِ فروهرِ درگذشتگان رفته و عود و كندر روشن مى كنند. موبدان سُرودهايى از فروردين يَشتْ مى خوانند و موبدياران چادرشب ها كه پُر از لُرك (آجيل هفت گونه) است را به كمر بسته و بينِ مردم پخش مى كنند. خويشان و نزديكان هم با نيايش، به فروهرِ درگذشتگان درود مى فرستند، شادىِ آنها را خواهان هستند. ا

با فرستادنِ درود و سپاس و ستايش به فروهرِ رفتِگان، سخن را با بخشِ كوتاهى از سُرودِ فروردين يشت به پايان مى بريم: "اينك مى ستائيم فروهرِ همهِ مردان و زنانِ پيرُوِ راستى را، آنان كه روان هايشان برازندهِ ستايش و فروهرهايشان شايستهِ يارى خواهى است." ا

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن فروردين، فروردينگان، براى همه شما آرزوى فروردينى شاد مى كنم. همچون فَروردين فَروهَرى و فروَشى باشيم.

فروردينگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

سيزده بدر به شما شاد، فرخنده و ایدون باد

سيزده بدر در سيزدهمين روزِ فروردين ماه، يكى از جشن هاى ايرانى است كه با برگزارىِ آن نوروز به پايان مى رسد. شمارى باور دارند كه در اين روز بايد براى نحسى، از خانه بيرون رفت و نحسى سيزده را در دَرودَشت به در كرد. اما اينكه آيا ايرانيان هميشه به اين دليل سيزده بدر را جشن مى گرفتند هنوز دادهِ تاريخىِ درستى در دست نيست؛ در جهان بينىِ ايرانى هم روزهاى سال هيچكدام نحس نيستند. شايد اين نحس بودنِ سيزدهِ فروردين از باورهاى سرزمين هاى ديگر آمده و بين ايرانيان پخش شده است. براى نمونه پيروانِ فيثاغورث كه باورى داشتند درآميخته با حساب و هندسه و براى شماره ها نشانه هايى را مى پنداشتند شماره سيزده را نحس مى دانستند. فيثاغورثى ها در يونان و سرزمين هاى دُروبَرِ آن زمان پخش بودند و سَدِها هم وجود داشتند. شايد اين نحسى سيزده از باورِ فيثاغورثى آمده و در بينِ ايرانيان پخش شده است. در داده هاى تاريخى شايد نامى از سيزدهم فروردين برده شده باشد اما اينكه ريشهِ اين جشن از كجاست گُنگْ و گيج كننده است. براى نمونه در آثارالباقيه نوشتهِ ابوريحان بيرونى، جدولى براى سَعْد و نَحْس بودنِ روزها وجود دارد كه در آن براى سيزدهمِ فروردين كه تيرروز نام دارد واژهِ سَعْد به ماناى نيك و فرخنده به كار رفته است. بنابر اين سيزده بدر روزى فرخنده است. از آنجايى هم كه اين روز تيرروز نام دارد و ايزد تير در جهان بينى ايرانى ايزدِ باران است و جايگاهِ دلچسب و شيرينى دارد، پس سيزدهمِ فروردين نمى تواند روزِ نحسى باشد. از اين رو چراى برگزار كردن اين جشن را بايد در جايى ديگر جستجو كرد. ا

اگر نگاهى به واژهِ سيزده بدر بيندازيم مى بينيم كه "در" به جاى واژه "دَره و دَشت" آمده، همانگونه كه علامه دهخدا واژهِ "دَرودَشت" را مُخَفَفِ "دَره و دَشت" مى داند:

چو هر دو سپاه اندر آمد زِ جاى
تو گفتى كه دارد دَر و دَشت پاى

يكى ديگر از ماناهاى "به" سَمت و سو هست مانندِ "به خانه رفتن". پس مى توان گفت كه سيزده بدر به ماناى "سيزدهم به سوى دَره و دَشت شدن" هست. از سوى ديگر اگر نگاهى به جهان بينى ايرانى بيندازيم در مى يابيم كه همانگونه كه در جهان بينىِ كوچك، بر روى زمين، يك سال به دوازده ماه بخش شده، در جهان بينى بزرگ هم، در آسمان، يك دورهِ زمانى به دوازده هزار سال بخش بندى شده است. نوروز كه آغازِ يك سال، يك دورهِ زمانى هست دوازده روز زمان مى برد كه برابرى مى كند با دوازده ماهِ سال، در جهان بينى كوچك و دوازده هزار سال در جهان بينى بزرگ كه در آن مردم به شادمانى مى پردازند و آغازِ يك دورهِ تازه را جشن مى گيرند. سيزدهمين روز، مرزِ بينِ نوروز و ديگر روزهاى سال است تا اينگونه، تا سالى ديگر و نوروزى ديگر، به نوروز بدرود گفته شود. به دَره و دَشت رفتن شايد براى آن باشد كه همانگونه كه ايرانيان در نوروز به ديدوبازديدِ يكديگر مى روند، در سيزدهمين روزِ سال، در دَرودَشت، به ديدارِ سپهرِ اين جهان، بروند و همهِ باشندِگان با هم به شادمانى بپردازند. در اين هَمنِشينى بزرگ كه با خوردن و نوشيدن و دست افشانى و پايكوبى همراه است و تا پايانِ اين روز ادامه دارد، مردم سبزه هاى خود را به جوى آب مى سپارند و از تير، ايزدِ باران، آرزوى سالى پُر از بارشِ باران، كه با خود سرسبزى و زيست را به ارمغان مى آورد، دارند. ا

از آئين هاى ديگر اين روز، گِرِه زدن سبزه هست كه جوانان، به ويژه دوشيزِگان، به آن مى پردازند تا در سالِ تازه چرخِ گردان با آنها يارى كرده و به خانهِ بخت بروند. گفته شده كه مشى و مشيانه كه در جهان بينى ايرانى نخستين مرد و زن هستند، در چنين روزى، با گره زدن دو شاخهِ مورد پايهِ پيوندِ زناشويىِ خودشان را بنا كردند و ايرانيان از آن روزگار تا به امروز از اين راز به خوبى آگاه بوده اند و اين آئين را دختران و پسرانِ دَمِ بخت انجام مى دهند تا هم با يكديگر و هم با پيشينهِ خود هم پيمان شوند. ا

خوردنِ كاهو با سركه يا سِكنجَبين، پختن خوراكى هاى گوناگون به ويژه آش رشته و پرتاب كردنِ سيزده سنگ به پشتِ سر به نيتِ دور بودنِ بلا و شوربختى و براى پرت كردن هر سنگ، يك آرزو كردن، از ديگر آئين هاى اين روز است. ا

شايد بسيارى با دروغِ سيزده هم آشنايى داشته باشند. آئينى كه مى شود گفت هم زمان در جاهاى ديگر جهان، براى نمونه هندوستان، نيوزلند، كانادا، آمريكا، فرانسه، انگليس، اسكاتلند، ايرلند و سوئد برگزار مى شود. در بسيارى از كشورها حتى رسانه ها هم دست به اين كار مى زنند و در اين روز دروغى مى گويند و با مردم همراه مى شوند. با اميد به اينكه همهِ آنچه كه اينجا گفته شد، يك دروغِ سيزده نباشد، براى همهِ شما آرزوى سيزده بدرِ شادى دارم. همچون مشى و مشيانه دلباخته و دلرُبا باشيم. ا

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن سيزده بدر، براى همه شما آرزوى روزى شاد مى كنم. همچون سيزده بدر خُرم و سرسبز باشيم.

سيزده بدر به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

گاه نوشت: رویدادهای روزهای سال
گاه نویس: بهمن چهل امیرانی

Latest Posts واپسین نوشته ها

Archive بایگانی

Links لینک ها

-

Tags برچسب ها