افسانه يا استورهِ ديگرى كه به اين روز نسبت مى دهند داستان آرش كمانگير است كه نويسنده گانى همچون ارسلان پوريا، سياوش كسرايى، بهرام بيضايى، نادر ابراهيمى، مهرداد اوستا، سيروس افهمى و توران شهريارى از آن، براى كارهاى ادبىِ خود بهره گرفتند. ابوريحان بيرونى در كتابِ آثارالباقيه دربارهِ جشنِ تير يا تيرگان، داستانِ آرش را بازگو مى كند و ريشه اين جشن را از روزِ حماسه آفرينىِ آرش مى داند.
در زمانِ پيشداديان، به هنگامِ جنگِ بينِ ايران به پادشاهىِ منوچهر و توران به پادشاهىِ افراسياب، كارزار به مازندران مى كشد. پيكِ سپاهِ ايران كه آرش نام دارد پيشنهادِ افراسياب، براى پايان دادن به جنگ را مى پذيرد. پيشنهاد اين است كه آرش، تيرى از كمان پرتاب كند و تير هر جايى كه به زمين نشست، آنجا مرز ايران و توران باشد. آرش بر فرازِ كوهِ دماوند مى رود، تير را در كمان مى گذارد و پرتاب مى كند. اين پهلوانِ ايرانى كه همهِ هستى و توانِ خود را براى پرتابِ اين تير گذاشته، پس از پرتاب آن، از جان بى جان مى شود. پيكرش پاره پاره شده با خاكِ ايران درمى آميزد و روانش در تير دميده مى شود. تير از بامداد تا پائين رفتن خورشيد در آسمان پرواز مى كند و سرانجام در كنارِ رودِ جيحون يا آمودريا بر روى درختِ تنومندِ گردويى فرود مى آيد، كه آنجا، مرزِ بين ايران و توران خوانده مى شود. اين روز سيزدهمين روز تيرماه است، روز جان فشانىِ آرش، كه ايرانيان به يادِ آن پهلوان هر سال آن را جشن مى گيرند

در شاهنامه افسانه آرش كمانگير بازگو نشده اما چندين بار براى نمونه در بخشِ پادشاهىِ شيرويه و در داستانِ نبردِ خسروپرويز و بهرام چوبينه از اين داستان ياد شده. در جايى بهرام چوبينه خود را از نسلِ آرش مى داند و مى گويد:

من از تخمه نامور آرشم
چو جنگ آورم آتشِ سركشم

يكى از آئين هاى ويژهِ تيرگان دستبندِ تير و باد هست. با فرارسيدنِ سيزدهِ تيرماه، بندى به نامِ تيروباد كه از هفت ريسمان هفت رنگ بافته شده به دست مى بندند و پس از گذشتِ نه روز در بيست و دومِ تير (كه بادروز نام دارد) اين بند را باز مى كنند و در جاى بلندى، پشتِ بام يا بالاى تپه يى، به دستِ باد مى سپارند تا درست مانندِ پيام رسانى خواست و آرزوهايـشان را به همراه ببرد. اين كار با خواندن آوازى زير لب همراه است كه: تير بُرو، باد بيا، غم بُرو، شادى بيا، محنت بُرو، روزى بيا، خوشه مروارى بيا

يكى ديگر از آئين هاى ويژه جشنِ  تير يا تيرگان فالِ كوزه يا چكُ دوله هست. يك روز پيش از جشن، دوشيزه يى يك كوزه سُفالىِ دهان گشادى كه دوله نام دارد را پُر از آبِ پاكيزه مى كند، يك دستمالِ سبزِ ابريشمى را بر روى دهانه آن مى اندازد و كوزه را پيشِ همهِ كسانى كه مى خواهند در آئينِ ويژه تيرگان شركت كنند مى برد. آنها هم هر كدام در دِلِ خود خواسته و آرزويى را به ياد مى آورند و چيز كوچكى را كه با خود دارند، انگشترى، گوشواره يى يا هر چيزِ ديگرى را در درون كوزه مى اندازند. دختر دوله يا كوزه را مى برد و در زيرِ درختِ هميشه سبزى، براى نمونه سرو يا مورد، جا مى دهد. در پايان روزِ تيرگان همهِ آنهايى كه در دوله چيزى انداختند و خواسته يا آرزويى داشتند در جايى گردِهم مى آيند. دخترِ جوان دوله را از زيرِ درخت مى آورد. بزرگ تَر ها به نوبت شعرهايى را مى خوانند. در پايانِ هر شعر دختر دستِ خودش را در دوله مى كند و يكى از چيزها را بيرون مى آورد. اينجورى دارندهِ آن چيز شعرى را كه خوانده شده به خواسته و آرزوى خود پيوند مى زند كه آيا برآورده خواهد شد يا نه.

شناخته ترين آئين ويژهِ جشن تير يا تيرگان، آبريزان يا آب پاشى نام دارد كه چون اين جشن در بيرون از خانه و كاشانه و در كنارِ جوى آب و رودخانه انجام مى شود همه بر روى هم آب مى پاشند و روز را با شادى و خوشى سپرى مى كنند. آب در فرهنگِ ايرانى نشانهِ روشنايى است و در اين روزهاى گرم آغازينِ تابستان همگان آرزوى چيرگى اسپِ سپيد بر اسپِ سياه و بارشِ هرچه بيشترِ باران و روشنايى را مى كنند

شناخته ترين آئين ويژهِ جشن تير يا تيرگان، آبريزان يا آب پاشى نام دارد كه چون اين جشن در بيرون از خانه و كاشانه و در كنارِ جوى آب و رودخانه انجام مى شود همه بر روى هم آب مى پاشند و روز را با شادى و خوشى سپرى مى كنند. آب در فرهنگِ ايرانى نشانهِ روشنايى است و در اين روزهاى گرم آغازينِ تابستان همگان آرزوى چيرگى اسپِ سپيد بر اسپِ سياه و بارشِ هرچه بيشترِ باران و روشنايى را مى كنند

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ گاهنبار و جشن تير، تيرگان، براى همه شما آرزوى تيرماهى بارانى مى كنم. گاهِ گاهنبار پشت و پناهِ شما باد و همچون تيشتر بارَنده و روشن باشيم.

گاهنبار و تيرگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

در كتاب بُن دَهشْ از گل سوسن به نام گل ويژهِ امشاسپندبانو خرداد ياد شده كه بر اين پايه نُمادِ جشنِ خرداد يا خردادگان هست. از شناخته ترين نمونه هاى گل سوسن در بين ايرانيان سوسنِ سپيد يا سوسن آزاد هست كه به نامِ سوسن ده زبان يا سوسن گل دراز هم شناخته مى شود. يكى از گونه هاى كم يابِ گلِ سوسن، سوسنِ چلچراغ هست كه در شمالِ ايران يافت مى شود. در بسيارى از سُروده هاى سُرايندِگانِ ايرانى در چهار گوشهِ ايران همچون عطار نيشابورى، مولوى بلخى و حافظ شيرازى از سوسن نام برده شده است. سوسن را در ادبياتِ ايرانزمين گلى آزاد هم ناميده اند و سُراينده، آزادِگى سوسن را در كارِ ادبىِ خود به كار گرفته، همچون مولوى بلخى كه مى سُرايد:

گل سوسن دادمى، سوسن آزادَمى
ليك زِ غيرت گرفت دل رَهِ گفتار من

آئين هاى ويژهِ جشن خرداد يا خردادگان در كنارِ دريا، رودخانه يا چشمه برگزار مى شود. تن شويى در آب، خواندنِ نيايش هاى ويژهِ اين روز همراه با جشن و پايكوبى در كنارِ خانواده و نزديكان همه از فرارسيدنِ اين روز به ما مى گويند. ابوريحان بيرونى هم در آثارالباقيه به آئين شوستشوى ويژه يى كه در اين روز انجام مى شود اشاره مى كند. پوشيدن تن پوشِ نو و بستنِ بندى ابريشمى به دست خود نشانه هايى از جشن خرداد يا خردادگان است. از آنجايى كه در اين ماه آب براى كشت و كشاورزى بيشتر نياز هست، كشاورزان براى خُشنودى از دَهش آب و باران بيشتر به اين روز اَرج نهاده و از آن سپاسگزارى مى كنند. گرچه بسيارى از ما ايرانيان ديگر كشاورز نيستيم و شهرنشين شده ايم اما از آنجايى كه وجودِ آب براى همه ما يك نيازِ ابتدايى و مهم است، در اين خردادماه براى همگان آرزوى روزهايى بارانى و سرسبز مى كنيم

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن خرداد، خردادگان، براى همه شما آرزوى خردادى گُلگون مى كنم. همچون خرداد رَسا و خوش زيست باشيم.

خردادگان به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

هفتاد و هفت سال گذشت. روزِ خور از ماهِ دی، خورایزد، ایزد خورشید فرارسید. زرتشت چشم های خود را روی هم گذاشت، واپسین نفس ها را کشید، به جان و خرد، به اهورامزدا اندیشید و به جاودانگی پیوست. گرچه همچون فروزه یی خاموش شد اما پندار و گفتار و کردار او همچون ایزدِ خورشید، همچنان به درخشش خود ادامه داد. اکنون نزدیک به چهار هزار سال است که این خورشید همچنان می تابد، که پنداری هرگز خاموش نخواهد شد. همه جا می توان نام او را شنید، همه جا می توان پیام او را خواند و همه جا می توان به گونه یی جای پای او را دید. زرتشت مرز تاریخ را شکست و به افسانه ها (استوره ها) پیوست. او در بین انگشت شمار انسان هایی است که مردم از او یک شناخت (لوگوس) ساختند. از این فراتر اینکه زرتشت نخستین انسان و چه بسا تنها انسان در تاریخ جهان است که همه از او به نیکی یاد کرده اند. از پیروان او، بهدینان (زرتشتیان) گرفته تا فیلسوفان یونان باستان، از پیروان باورهای دیگر گرفته تا ناباوران این سو و آن سوی جهان، از فرمانروایان گرفته تا جامعه جهانی امروز، همه و همه با حرمتِ ویژه یی از او یاد کرده اند و بسیاری برای بالا بردن خود از نام او در کارهای خود یاری گرفته اند. بنابر این زرتشت از هر زنده ی دیگری زنده تر است و از هر نام دیگری خوش نامتر. زرتشت بنیانگذار فلسفهِ راستی در ایران و جهان است، فلسفه یی که کهنسال می شود اما هرگز کهنه نمی شود. چه او را پیامبر بنامیم چه اندیشمند (فیلسوف)، راه او راه راستی است و هیچکدام از ما رستگار نخواهیم شد اگر راه راستی را در زندگی خود برنگزینیم. بیگمان از این روست که زرتشت همچون ایزد خورشید درخشان پابرجا ماند. ما نیز در يازدهم دیماهِ هر سال، با فرارسیدن سالگردِ بدرود زرتشت، آتشی در خانه بیفروزیم (یا اگر می توانیم به آتشکده برویم)، به آتش بنگریم ، به اهورامزدا بیندیشیم و با خود پیمان کنیم که همچون ایزد خورشید بدرخشیم، گرما و روشنایی خود را در پیالهِ گفتار و کردار نیک بریزیم و به دیگران ببخشاییم. بشود كه اينگونه باشيم. همازوربیم

بهمن چهل امیرانی