IMG_9162

13 Farvardin: Sizdábedár

سيزده بدر به شما شاد، فرخنده و ایدون باد

سيزده بدر در سيزدهمين روزِ فروردين ماه، يكى از جشن هاى ايرانى است كه با برگزارىِ آن نوروز به پايان مى رسد. شمارى باور دارند كه در اين روز بايد براى نحسى، از خانه بيرون رفت و نحسى سيزده را در دَرودَشت به در كرد. اما اينكه آيا ايرانيان هميشه به اين دليل سيزده بدر را جشن مى گرفتند هنوز دادهِ تاريخىِ درستى در دست نيست؛ در جهان بينىِ ايرانى هم روزهاى سال هيچكدام نحس نيستند. شايد اين نحس بودنِ سيزدهِ فروردين از باورهاى سرزمين هاى ديگر آمده و بين ايرانيان پخش شده است. براى نمونه پيروانِ فيثاغورث كه باورى داشتند درآميخته با حساب و هندسه و براى شماره ها نشانه هايى را مى پنداشتند شماره سيزده را نحس مى دانستند. فيثاغورثى ها در يونان و سرزمين هاى دُروبَرِ آن زمان پخش بودند و سَدِها هم وجود داشتند. شايد اين نحسى سيزده از باورِ فيثاغورثى آمده و در بينِ ايرانيان پخش شده است. در داده هاى تاريخى شايد نامى از سيزدهم فروردين برده شده باشد اما اينكه ريشهِ اين جشن از كجاست گُنگْ و گيج كننده است. براى نمونه در آثارالباقيه نوشتهِ ابوريحان بيرونى، جدولى براى سَعْد و نَحْس بودنِ روزها وجود دارد كه در آن براى سيزدهمِ فروردين كه تيرروز نام دارد واژهِ سَعْد به ماناى نيك و فرخنده به كار رفته است. بنابر اين سيزده بدر روزى فرخنده است. از آنجايى هم كه اين روز تيرروز نام دارد و ايزد تير در جهان بينى ايرانى ايزدِ باران است و جايگاهِ دلچسب و شيرينى دارد، پس سيزدهمِ فروردين نمى تواند روزِ نحسى باشد. از اين رو چراى برگزار كردن اين جشن را بايد در جايى ديگر جستجو كرد. ا

اگر نگاهى به واژهِ سيزده بدر بيندازيم مى بينيم كه "در" به جاى واژه "دَره و دَشت" آمده، همانگونه كه علامه دهخدا واژهِ "دَرودَشت" را مُخَفَفِ "دَره و دَشت" مى داند:

چو هر دو سپاه اندر آمد زِ جاى
تو گفتى كه دارد دَر و دَشت پاى

يكى ديگر از ماناهاى "به" سَمت و سو هست مانندِ "به خانه رفتن". پس مى توان گفت كه سيزده بدر به ماناى "سيزدهم به سوى دَره و دَشت شدن" هست. از سوى ديگر اگر نگاهى به جهان بينى ايرانى بيندازيم در مى يابيم كه همانگونه كه در جهان بينىِ كوچك، بر روى زمين، يك سال به دوازده ماه بخش شده، در جهان بينى بزرگ هم، در آسمان، يك دورهِ زمانى به دوازده هزار سال بخش بندى شده است. نوروز كه آغازِ يك سال، يك دورهِ زمانى هست دوازده روز زمان مى برد كه برابرى مى كند با دوازده ماهِ سال، در جهان بينى كوچك و دوازده هزار سال در جهان بينى بزرگ كه در آن مردم به شادمانى مى پردازند و آغازِ يك دورهِ تازه را جشن مى گيرند. سيزدهمين روز، مرزِ بينِ نوروز و ديگر روزهاى سال است تا اينگونه، تا سالى ديگر و نوروزى ديگر، به نوروز بدرود گفته شود. به دَره و دَشت رفتن شايد براى آن باشد كه همانگونه كه ايرانيان در نوروز به ديدوبازديدِ يكديگر مى روند، در سيزدهمين روزِ سال، در دَرودَشت، به ديدارِ سپهرِ اين جهان، بروند و همهِ باشندِگان با هم به شادمانى بپردازند. در اين هَمنِشينى بزرگ كه با خوردن و نوشيدن و دست افشانى و پايكوبى همراه است و تا پايانِ اين روز ادامه دارد، مردم سبزه هاى خود را به جوى آب مى سپارند و از تير، ايزدِ باران، آرزوى سالى پُر از بارشِ باران، كه با خود سرسبزى و زيست را به ارمغان مى آورد، دارند. ا

از آئين هاى ديگر اين روز، گِرِه زدن سبزه هست كه جوانان، به ويژه دوشيزِگان، به آن مى پردازند تا در سالِ تازه چرخِ گردان با آنها يارى كرده و به خانهِ بخت بروند. گفته شده كه مشى و مشيانه كه در جهان بينى ايرانى نخستين مرد و زن هستند، در چنين روزى، با گره زدن دو شاخهِ مورد پايهِ پيوندِ زناشويىِ خودشان را بنا كردند و ايرانيان از آن روزگار تا به امروز از اين راز به خوبى آگاه بوده اند و اين آئين را دختران و پسرانِ دَمِ بخت انجام مى دهند تا هم با يكديگر و هم با پيشينهِ خود هم پيمان شوند. ا

خوردنِ كاهو با سركه يا سِكنجَبين، پختن خوراكى هاى گوناگون به ويژه آش رشته و پرتاب كردنِ سيزده سنگ به پشتِ سر به نيتِ دور بودنِ بلا و شوربختى و براى پرت كردن هر سنگ، يك آرزو كردن، از ديگر آئين هاى اين روز است. ا

شايد بسيارى با دروغِ سيزده هم آشنايى داشته باشند. آئينى كه مى شود گفت هم زمان در جاهاى ديگر جهان، براى نمونه هندوستان، نيوزلند، كانادا، آمريكا، فرانسه، انگليس، اسكاتلند، ايرلند و سوئد برگزار مى شود. در بسيارى از كشورها حتى رسانه ها هم دست به اين كار مى زنند و در اين روز دروغى مى گويند و با مردم همراه مى شوند. با اميد به اينكه همهِ آنچه كه اينجا گفته شد، يك دروغِ سيزده نباشد، براى همهِ شما آرزوى سيزده بدرِ شادى دارم. همچون مشى و مشيانه دلباخته و دلرُبا باشيم. ا

با شادباش هاى ويژه به فراخورِ فرارسيدنِ جشن سيزده بدر، براى همه شما آرزوى روزى شاد مى كنم. همچون سيزده بدر خُرم و سرسبز باشيم.

سيزده بدر به شما شاد، فرخنده و ایدون باد
بهمن چهل امیرانی

این نامه را پسندیدید؟
اگر آن را پسندیدید و دوست دارید برای آینده جامعه خود گامی کوچک، بدونِ هزینه و سازنده بردارید این نامه را برای دوستان و آشنایانِ خود بفرستید
با سپاس

Feel Free to Comment:

Farvardin فروردین
Aries
Month 1 of 12
March 21 - April 20

سيزده بدر
جشن خُرمى و سَرسَبزى
به ایرانیان و جهانیان فرخنده باد